JM maart 2008
Toen de politicoloog Roos Wouters op 24 -jarige leeftijd bewust haar eerste kind kreeg, kwam zij er achter dat het als starter op de arbeidsmarkt niet mogelijk was een baan van enig niveau op parttime basis te vervullen. De baan die zij toen wel aan nam slokte haar zo op dat ze op een dag vergat haar kind van school op te halen. Dat was voor haar het moment om zich te gaan inzetten voor een maatschappij waar zorg en werken beter te combineren zijn. Afgelopen najaar werd zij verkozen tot aanvoerder van een New Girls Network – een denktank – op het festival van Women inc.. Het thema van Wouters’ netwerk is ‘de emancipatie van het ouderschap’.
Roos Wouters is 33 jaar en woont samen met Joost en hun twee kinderen Sam van 7 en Julia van 3 jaar. Ze werkt als freelance journalist, is bestuurslid van Alternatief voor Vakbond en is bezig met een autobiografische roman met als titel: ‘Fuck, ik ben een feminist’.
Arbeid en zorg combineren?
‘We leven echt nog in de jaren ‘50’
Toen minister Rouwvoet onlangs opmerkte dat het goed zou zijn als het geboortecijfer in Nederland een beetje zou worden opgekrikt, kreeg hij heel liberaal-denkend Nederland over zich heen: Dat was toch je reinste bevolkingspolitiek! Kwam de minister nu ook al in de slaapkamer? Waar bemoeide hij zich mee!?
Roos Wouters, kan hier alleen maar schamper om lachen: ‘Bevolkingspolitiek? De Nederlandse overheid komt al jaren in de slaapkamer! Het hele financiële systeem is in Nederland zo ingericht dat het op jonge leeftijd totaal onmogelijk is om parttime te werken. Tenminste, als je een baan zoekt van enig niveau. Om die reden stellen veel jonge vrouwen het krijgen van kinderen uit tot het moment waarop hun carrière lekker op gang is gekomen en ze genoeg ‘credits’ hebben opgebouwd om een dag minder te mogen werken. Meestal is dat (ver) na hun dertigste. Een hele ongewenste bevolkingspolitiek zou ik zeggen want dat is precies het moment waarop je minder vruchtbaar aan het worden bent en het risico op het krijgen van een miskraam groter wordt. Desalniettemin lijken politici dit de normaalste zaak van de wereld te vinden. In de meest recente emancipatienota van minister Plasterk stelt hij doodleuk dat de gezinsvormende fase tussen het 35ste en 40ste levensjaar plaatsvindt. Moet je nagaan hoe oud dat is! En nu er eindelijk een minister is opgestaan die ons wil bevrijden van deze belachelijke toestand, krijgt uitgerekend hij het verwijt dat ie aan bevolkingspolitiek doet. Dat niemand dat ziet! Ik zou haast zeggen “zijn zij nou zo dom of ben ik nou zo slim?”, om maar even met Johan Cruyff te spreken.’
Maar is het wel zo dat als je kinderen hebt je alleen maar parttime kunt werken? De overheid stimuleert vrouwen juist hun kinderen vaker naar de crèche te brengen zodat ze het ouderschap wél kunnen combineren met een serieuze baan.
‘Dat is heel leuk bedacht van de overheid, maar ze vergeten dan even dat het hebben van kinderen niet hetzelfde is als het houden van kanariepietjes. Er komt meer bij kijken dan alleen het zorgen voor voer en water. Neem mijn eigen zoon bijvoorbeeld. Die heeft moeite met zijn oog-handcoördinatie. Daarvoor moet ik met hem naar de fysio. Daarnaast moet ik met hem naar een logopedist die vervolgens tegen mij zegt dat ik moet proberen om regelmatig met hem te lezen.Wanneer moet ik of mijn partner dat allemaal doen als we allebei fulltime werken? En wat doe je als de kinderen ziek zijn?
Maar los daarvan; mensen nemen kinderen toch uit liefde? En die liefde willen ze nou eenmaal botvieren op hun kinderen. Als je iedere dag je kind om zes uur uit de crèche moet halen en je stopt het om zeven uur in bed dan kun je net zo goed het kind van de buren lenen. Je moet mensen wel de kans geven om te doen wat voor hen het meest natuurlijk aanvoelt. Anders worden ze ziek.’
Maar in het buitenland is het de gewoonste zaak van de wereld dat mannen en vrouwen fulltime wreken.
‘Dat kan wel zo zijn, maar in het buitenland zijn de omstandigheden weer anders. Dat kun je niet zomaar vergelijken. En bovendien, als je de situatie in Nederland wilt veranderen in een situatie die meer lijkt op die van het buitenland, dan zal dat zeker niet over een nacht eis gaan. Je kunt in een land waarin het de norm is dat kinderen voor het grootste deel door de ouders zelf worden opgevoed niet zomaar het roer radicaal omgooien. Ik vind dan ook dat de overheid heel stom bezig is met die agressieve campagnes om meer vrouwen aan het werk te krijgen. Wat denken ze nou? Dat het zin heeft om vrouwen er van te beschuldigen parasieten van de samenleving te zijn omdat ze er voor kiezen minder te gaan werken als ze kinderen hebben? Dat je de hele dag kunt uitstralen dat kinderen hinderen zijn en tegelijkertijd net kunt doen alsof je het beste met ze voor hebt in de kinderopvang? Iedereen die een beetje kan nadenken begrijpt dat dát niet gaat werken.’
Begrijp ik hieruit dat je tégen kinderopvang bent?
‘Ik ben absoluut niet tegen kinderopvang. Ik maak er zelf ook dankbaar gebruik van. Maar niet op alle dagen van de week. Wij willen ook tijd met de kinderen door brengen om ze op te voeden en de vragen van het leven met ze door te nemen. En ik denk dat het voor de kinderen goed is dat er een bepaalde rust is. Die rust is iets dat kinderen, zeker in de huidige naschoolse opvang, te weinig krijgen. Er wordt vaak zo met ze gesleept. Ze moeten steeds schakelen van de groep kinderen in de klas naar een wisselende groep kinderen in de naschoolse opvang. En in iedere groep moet steeds weer de pikorde worden bepaald. Doodvermoeiend. Zeker als je een kind hebt zoals mijn zoon, die liever leest of een potje schaakt. Wat dat betreft zou het veel beter zijn als ze de schooldag een paar dagen wat langer zouden maken. Dat iedereen gewoon op school blijft en je steeds in dezelfde groep verkeert. En dat je als kind zou kunnen kiezen voor bepaalde naschoolse activiteiten; voetballen, een zangclubje, dat soort dingen.’
Als oplossing voor de combinatie zorgen en werken pleit jij voor meer parttime werk mogelijkheden voor zowel mannen als vrouwen. Is dat wel een reële oplossing?
‘Ja, ik denk zeker dat dat reëel is. Mits we bereid zijn de aanwezigheidscultuur te veranderen in een prestatiecultuur. In de prestatiecultuur worden mensen afgerekend op de prestaties die ze leveren en niet op het aantal uren dat ze aanwezig zijn. Dat is voor iedereen een stuk aantrekkelijker. Dan kun je ook besluiten om een paar keer op een avond door te werken en ‘s middags thuis te zijn als je kinderen uit school komen. Daarnaast bestaat er ook zoiets als zelfroostering. Daarbij mogen mensen zelf hun werk indelen. In de praktijk blijkt dat heel goed te werken. Mensen blijken loyaler aan hun werkgever te zijn en het ziekteverzuim gaat omlaag.’
Hoe komt het dan dat de werkgevers nog steeds niet staan te springen om parttime werknemers?
‘Dat heeft voor een groot deel te maken met het feit dat de overheid het voor werkgevers fiscaal helemaal niet aantrekkelijk maakt om parttimers, duobaners of thuiswerkers in dienst te nemen. We verkeren echt nog in de situatie zoals die was in de jaren ’50; de fulltime werkende man is de meest aantrekkelijke werknemer.
En natuurlijk begrijp ik dat het voor een werkgever fijner is als ‘ie iedere dag met dezelfde persoon te maken krijgt. Maar dat geldt ook voor kinderen. Die hebben ook te maken met verschillende opvoeders die elkaar steeds goed moeten ‘briefen’. Dat zou je – als je het niet als een aanvulling ziet – ook als vervelend kunnen ervaren, maar de situatie is gewoon zoals hij is. Want of je het wilt of niet, mannen en vrouwen hebben allebei ambities. Bovendien is het leven zó duur geworden dat je met een gezin bijna niet rond kan komen op een salaris. En dat geldt zeker als je een huis wilt kopen. We zullen dus allemaal, werkgevers, ouders en kinderen, een beetje meer ons best moeten doen om te zorgen dat we die zorg- werkcombinatie soepeler kunnen laten lopen. Dat vraagt, net als bij de oplossing van het fileprobleem, om een flinke investering. Het wordt tijd dat de overheid dat gaat inzien.’
Zijn er los van fiscale prikkels voor werkgevers nog andere manieren om die zorg- werkcombinatie te verbeteren?
‘Ik denk dat mannen zich iets actiever moeten gaan opstellen in het naar zich toe trekken van de zorg voor de kinderen. Wat je vaak ziet is dat mannen heel goed in staat zijn om onderhandelingen te voeren over hun loon, maar dat als ze moeten onderhandelen over minder werken ze een beetje gaan stuntelen. Ze zeggen dan hele onhandige dingen als “ik kan zeker niet nog een dag vrij krijgen?”. Bij vrouwen is dat omgekeerd, die onderhandelen weer slecht over hun salaris maar goed over minder werken. Dat komt ook omdat de maatschappij hen die rol oplegt. Dát moeten we nou eens proberen te doorbreken.’
KADER
De keuzes van Roos Wouters
Cisca Dresselhuys of Heleen Mees?Cisca Dresselhuys, die kan er niks aan doen, die komt uit een andere tijd.
Chicklit of Thriller? Thriller
Blahniks of Uggs? Me and my Adidas, maar als ik moet kiezen…Blahniks.
Twee papa’s of twee mama’s? Twee papa’s, dan ben je ZEKER gewenst want zo gemakkelijk krijgen twee papa’s geen kinderen.
Spleetje of vagina? Wij hebben het met de kinderen over een kutje of een Punani