Intermediair juni 2010

In België wordt 20% van de zwangere vrouwen gediscrimineerd op het werk. Hoe zit dat in Nederland? Vijf vragen en antwoorden.

1. Hoe vaak komt discriminatie van zwangere vrouwen in Nederland voor?

Er is in Nederland nog geen officieel onderzoek gedaan naar discriminatie van zwangeren. Wel krijgen ze op het juridisch spreekuur van de Commissie Gelijke Behandeling (CGB) jaarlijks zo’n zevenhonderd vragen over dit onderwerp. Zwangerschap en geslacht staan ook in de top 3 van meest gehoorde klachten over discriminatie. Zestien procent van alle officieel ingediende klachten gaat hier over. Volgens een woordvoerder van de CGB is dat zorgwekkend, zeker als je bedenkt dat er altijd vrouwen zijn die niet aan de bel trekken. ‘Het levert me te veel negatieve energie op en dat kan ik er nu niet bij hebben’, is een veel gehoord commentaar.

2. Waar gaan de meeste klachten van zwangere vrouwen over?

De klachten gaan vaak over het niet verlengen van een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd. Dat speelt ofwel op het moment dat de werkgever heeft gehoord dat de werknemer zwanger is, of vlak na terugkeer van het zwangerschapsverlof. Wat ook voorkomt, is dat de werkgever zich niet houdt aan het recht van de werknemer om na het zwangerschapsverlof in haar eigen of een gelijkwaardige functie terug te keren. ‘Het aanbieden van een onaantrekkelijke functie na de verlofperiode kan voor werkgevers een manier zijn om vrouwen weg te treiteren vanwege hun moederschap’, aldus de CGB.

En dan is er de kwestie rond de bonussen. Werkgevers vinden soms dat een vrouw die een deel van het jaar zwangerschapsverlof heeft opgenomen, geen recht heeft op een bonus, laat staan op de volledige bonus. Of dit terecht is, daar kan de CGB nog geen uitspraak over doen. Zij buigt zich momenteel over de Europese jurisprudentie.

3. Waarom discrimineren werkgevers zwangere vrouwen?

Volgens hoogleraar arbeids- en emancipatie-economie Joop Schippers zien veel werkgevers op tegen het zwangerschapsverlof – hoe krijg ik die tijdelijke vacature opgevuld en wat kost dat wel niet? Daarnaast werkt 88 procent van de vrouwen met een kind tussen de nul en elf jaar parttime. En van de vrouwen die fulltime werken blijft slechts achttien procent dit doen na de geboorte van het eerste kind. De kans is dus zeer reëel dat de zwangere werknemer dit ook wil. Veel werkgevers zien daar tegenop – zij zien weinig heil in een carrière in deeltijd. Volgens Schippers wordt dit idee ook gevoed door de historisch gegroeide, hardnekkige gedachte dat vrouwen met kinderen minder productief en toegewijd zijn, omdat ze hun aandacht moeten verdelen tussen het werk en de kinderen.

4. Geldt dit niet ook voor mannen?

Hoewel tweederde van de mannen met kinderen aangeeft in deeltijd te willen werken (Nipo 2008), doet slechts elf procent dit ook metterdaad. Toch is die wens van mannen wel iets waar bedrijven rekening mee moeten houden, vindt hoogleraar Schippers. De werknemer van de toekomst – man of vrouw – heeft nu eenmaal zorgtaken. Als je dat negeert, lopen de werknemers uiteindelijk bij je weg. Verder moeten werkgevers inzien dat zorgzame werknemers ook zorgzaam zijn voor de klanten. Daar plukt het bedrijf uiteindelijk de vruchten van.

5. Wat kun je als zwangere vrouw doen aan discriminatie?

Als het echt de spuigaten uitloopt, kun je een klacht indienen bij de CGB. De kans is dan wel groot dat de sfeer op het werk voorgoed verpest is. Een alternatief is van tevoren heel goed te bedenken hoe je werk en zorg wilt gaan combineren en daar tijdig over te praten met je werkgever. Probeer zijn angst voor de nieuwe situatie weg te nemen, door alles zo inzichtelijk mogelijk te maken. Wil je thuis werken, leg dan uit wat je daar precies gaat doen. En vertel hoe je de opvang hebt geregeld en wat je doet als je baby onverhoopt ziek wordt.

Verlopen de gesprekken toch stroef, dan kan het expertisecentrum LEEFtijd ook helpen met het uitvoeren van een ‘cultuurmeting’. Daarmee kan duidelijk worden gemaakt op welke punten een bedrijf zich flexibeler en transparanter zou kunnen opstellen jegens de werknemer. Het expertisecentrum LEEFtijd heeft sinds kort ook een cursus voor jonge ouders, die specifiek op dit probleem ingaat: www.kindinzicht.nl.